Een nieuwe term wint aan populariteit onder mijn vrienden en leeftijdsgenoten in New York: ‘extremely online‘.
In een zin zou je dat zo gebruiken: “Natuurlijk heb ik je Instagram Story gezien, ik ben extremely online.” Of een variatie: “Ik ben toe aan vakantie. Te veel online dezer dagen…”
Zelf merkte ik jaren geleden dat ik te veel bezig was met internetzaken. Mijn concentratievermogen lijdde er als eerste onder. De drang om meteen Facebook, Instagram en Twitter door te lopen als ik niet met iets anders bezig was, was groot.
Helemaal uitloggen is niet echt een optie vanwege mijn werk, maar ik moest wel íets doen. De gedachten die door m’n hoofd spookten waren niet eens meer de mijne – maar viral tweets, of beledigende ruzies die ik op Facebook was tegengekomen.
Dus, bij wijze van experiment, vast ik in december. De hele maand gebruik ik geen sociale media. Twee simpele regels dirigeren nu de laatste maand van elk jaar:
1. Ik post niets op sociale media
2. Ik kijk niet op sociale media.
Elk jaar kijk ik nu uit naar december. Hier een paar tips voor als je zelf een begin wil maken met een maand zonder sociale media.
Controleer wat je meestgebruikte apps zijn
De eerste stap is om uit te vinden waar je probleem zit. Voor mij is het vooral een mix van Twitter met een beetje Instagram. Facebook en Snapchat zijn uiteraard ook veelvoorkomende kandidaten voor deze titel.
Je kunt bij zowel iOS als Android bekijken welke apps je het meest gebruikt. Deze informatie zit weliswaar weggestopt onder de batterij-instellingen, maar kan niettemin handig zijn om de balans op te maken. Ga in je Instellingen naar 'Batterij' en zoek dan naar een optie zoals 'Verbruik'. Het kan van je telefoonmerk afhangen hoe deze hoek van je menu precies heet - maar doorgaans vind je hem dus onder de 'Batterij'.
Kijk vooral welke app je méér gebruikt dan je voornaamste chatapp. Als je vaker op Twitter zit dan Whatsapp, kan dat een goede reden zijn om Twitter gewoonweg van je telefoon te gooien.
Maak een einde aan 'de onuitputtelijke voorraad'
De meeste apps die ons 'extremely online' houden hebben één overeenkomst: het zijn onuitputtelijke voorraden.
Oud-medewerker van Google, Tristan Harris, bedacht er een term voor: bottomless bowls. Dit naar aanleiding van een onderzoek aan de Cornell-universiteit dat constateerde dat mensen meer eten als hun kommetje rijst of soep automatisch bijgevuld wordt.
Je Instagram- en Twitter-feeds zijn in feite precies zulke rijstkommetjes. De apps zijn ontworpen als een niet-aflatende stroom van 'nieuwe' meldingen. Elke keer als je op je favoriete icoontje tapt, krijg je een kleine kick van nieuwe informatie. "Nieuwsfeeds zijn zodanig ontworpen dat je blijft scrollen. Zo elimineren ze de motivatie om te pauzeren, heroverwegen of simpelweg de app te verlaten."
Dit jaar draaide ik Twitter, Instagram, Facebook, YouTube en Snapchat de nek om.
Het is een goed idee om alle 'bottomless bowls' van je telefoon te verbannen, niet alleen degenen die je het meeste gebruikt. Want zonder je favoriete veelvraat-app ontwikkel je binnen de kortste keren een nieuwe verslaving aan juist een andere app die je nog niet zoveel gebruikte.
Bijkomend voordeel van de apps verwijderen is dat je niet langer meldingen krijgt op je smartphone.
Vertel het aan je omgeving - of niet
Ten slotte kun je kiezen om je vrienden en volgers te melden dat je een tijdje offline bent en dat ze je elders kunnen contacteren. Maar dit is ergens ook riskant, want zo'n verklaring kan natuurlijk juist leiden tot een hele stroom aan berichtjes van mensen vol steunbetuigingen of juist met argumenten om je te 'behouden'.
Desondanks denk ik dat het er een beetje bijhoort. Zoveel van onze apps zijn tegenwoordig voorzien van een berichtenkanaal dat sommige vrienden je wellicht via je Twitter of Instagram willen bereiken.
Vergeef jezelf een slippertje
Ik probeer elke december zo strikt mogelijk te zijn, maar ook ik heb mijn zwakke momenten. In 2017 retweette ik iets. En soms moest ik voor werk tweets of Instagram-posts opzoeken.
Cruciaal is om niet op te geven. De sociale media doen er alles aan om je terug naar binnen te sleuren. Je hebt de Facebook-app misschien verwijderd, maar het is makkelijk genoeg om vervolgens te gaan scrollen op facebook.com via je webbrowser.
Houd in elk geval in je achterhoofd dat een slippertje niet zo erg is en dat het vooral draait om het experiment, niet de strikte naleving ervan. Het voornaamste doel is om je stressniveau terug te brengen.
Hoe beviel het al met al?
Zonder te overdrijven kan ik stellen dat een maand zonder sociale media al mijn mentale en fysieke gezondheidsproblemen heeft opgelost. Ik voel me nu sterker dan ooit.
Een wondermiddel is het helaas niet. Je leven veranderen zal het niet, maar ik zie desondanks enorme waarde in een maand lang uitgelogd blijven. Wat me vooral bijblijft is hoe snel ik geneigd ben om mijn tijd op te vullen als ik in de rij sta, in de metro zit of zelfs wanneer er reclame voorbijkomt op televisie.
Mijn aandacht verschuift daarmee naar korte posts van lage kwaliteit naar bijvoorbeeld podcasts van hogere kwaliteit. Terwijl ik sta te wachten op m'n koffie, lees ik de krant. En wat ik vooral waarder is dat m'n ideeën weer van mezelf zijn. De grappen die ik maak zijn niet meer gebaseerd op 'memes' waar ik eerder langs scrolde.
Mijn 'offline' pauze was ook niet meer dan dat: slechts een pauze. Op 2 januari van dit jaar begon ik weer met posten en - helaas - ook met de oude gewoonte van Twitter checken terwijl ik zit te eten in een restaurant.
Maar even offline zijn is niet voor niets geweest. Na een maand zonder sociale media kijk je anders tegen de apps aan. Je denkt bewuster na over de effecten die ze op je hebben. Facebook en YouTube keren bijvoorbeeld niet terug op mijn telefoon.
Ik kijk nu alweer uit naar december...